Waterkracht is al langere tijd een hot issue binnen het water- en visstandbeheer. Recentelijk hebben zich in dit dossier enkele belangrijke ontwikkelingen voorgedaan die in dit artikel kort zullen worden toegelicht.
Allereerst heeft Raad van State uitspraak gedaan in de zaak rondom de bouw van een waterkrachtcentrale in de Maas bij Borgharen. Nadat Sportvisserij Nederland, Sportvisserij Limburg, VBC Roerdal en de Vereniging Visstandverbetering Maas bij de rechtbank Utrecht de watervergunning voor deze centrale hadden weten te laten vernietigen, heeft de Raad van State de minister van Infrastructuur en Milieu en de initiatiefnemer van de centrale in het gelijk gesteld in het door hen aangespannen hoger beroep. Waar de rechtbank het niet aannemelijk achtte dat de te bouwen waterkrachtcentrale aan de strenge vissterftenormen zou kunnen voldoen, oordeelt de hoogste rechter dat dit ten onrechte is geweest. Dit omdat de rechtbank Utrecht is uitgegaan van een onrealistisch
worst case scenario.
Negatief, toch winst
Sportvisserij Nederland respecteert de uitspraak van de Raad van State en zal in overleg treden met de waterbeheerder om vissterfte bij deze centrale zoveel mogelijk te voorkomen. Ondanks de tegenvallende uitspraak heeft deze procedure toch de nodige winst opgeleverd. De nu vergunde centrale is qua vermogen vijf keer kleiner dan het initiële ontwerp in 2012. Om deze reden zal de vissterfte aanzienlijk lager zijn dan toentertijd was voorzien. Overigens hebben de initiatiefnemers van de waterkrachtcentrale ook nog een vergunning nodig vanwege de Wet Natuurbescherming. Dit omdat de centrale pal stroomopwaarts van een Natura 2000-gebied is gepland.
Linne, Lith en Maurik
De drie grote, bestaande Nederlandse centrales in Maas en Rijn veroorzaken al jaren hoge sterfte onder – vooral stroomafwaarts – migrerende vissen. Met name de aal is hier de dupe van. Zo blijkt uit verschillende onderzoeken dat tot 40% van de schieraal per centrale sterft als gevolg van het passeren van de turbines. Na aanhoudende politieke en juridische druk (o.a. de zaak Borgharen) van Sportvisserij Nederland, komt Rijkswaterstaat in actie. Zo is er een handhavingstraject gestart, zijn er ontwerpvergunningen met nieuwe technieken opgesteld en is er een monitoringsverplichting ingesteld om de vissterfte terug te dringen. Sportvisserij Nederland en Sportvisserij Limburg waren en blijven nauw betrokken bij deze trajecten.
Waterkrachtcentrales veroorzaken hoge sterfte onder migrerende vissen, zoals de aal.Afsluitdijk
Sportvisserij Nederland heeft samen met het Wereld Natuur Fonds en Natuurmonumenten een bezwaarschrift ingediend tegen een tijdelijke watervergunning voor het deels bouwen van een grote waterkrachtcentrale in de Afsluitdijk. Deze centrale zou moeten worden gerealiseerd in de spuisluizen, pal naast de nieuwe vismigratierivier. Sportvisserij Nederland, het Wereld Natuur Fonds en Natuurmonumenten zijn van mening dat een waterkrachtcentrale op deze plaats onwenselijk is; zeker nu er nog geen onderzoek is gedaan naar de effecten van deze centrale op tussen de Waddenzee en het IJsselmeer migrerende vis.
Regionaal
Ook regionale waterkrachtsinitiatieven – onder meer in de Oude IJssel,
IJssel en Overijsselse Vecht – hebben de aandacht van Sportvisserij Nederland. Wij staan niet negatief tegenover groene stroom, maar waterkracht is alleen wenselijk indien dit geen nadelige effecten heeft op visbestanden. Dit standpunt is vastgesteld door het landelijk overleg waterkracht, dat wordt gevormd door onder meer het Wereld Natuur Fonds, Natuurmonumenten, World Fish Migration Foundation en ARK Natuurontwikkeling. De landelijke aandacht voor vissterfte door waterkracht lijkt te leiden tot meer bewustwording op dit gebied. Zo heeft het waterschap Vechtstromen aangegeven dat de oude centrale bij De Haandrik in de Overijsselse Vecht pas weer zal worden opgestart als dit niet tot vissterfte leidt.