Zowel in Visserijnieuws, in regionale bladen en op websites is het wel en wee van de visserij en de visstand in het IJsselmeer de laatste weken een hot item. Daarbij is er vooral veel aandacht voor de procedure die door Sportvisserij Nederland is ingezet.
Deze procedure richt zich op NB-wetvergunningen die aan de beroepsvisserij voor Markermeer/ IJmeer en IJsselmeer zijn verleend. De soms stevige koppen in de media liegen er niet om. Niet duidelijk in de berichtgeving is echter waarom Sportvisserij Nederland heeft gemeend deze stappen ‘op het scherp van de snede’ te moeten gaan zetten.
De twee reden hiervoor zijn even simpel als triest:
- de visstand in het IJsselmeer-Markermeer staat er zeer slecht voor.
- De overheid, maar ook de sector zelf doen veel te weinig om dit probleem aan te pakken.
Vast staat dat het met alle vissoorten, behalve de pos, bergafwaarts gaat. De visstand in het IJssel is inmiddels zo slecht dat het water eigenlijk geen enkele waarde meer heeft voor de sportvisserij en de daar van afhankelijke toeristisch-recreatieve sector.
95% afgenomen
Recente tellingen van sportvissers laten zien dat het aantal sportvissers dat hier vist in vergelijking met 1975 met 95% is afgenomen. Dit terwijl het aantal sportvissers in de overige delen van ons land sterk is toegenomen. Vast staat dat niet alleen de sportvisserij hiervan de dupe is. De beroepsvisserij en de daarmee samenhangende visserijcultuur zelf is dat ook. Tenslotte wordt opgemerkt dat ook de natuurwaarden in de vorm van vogels én voedsel voor vogels onder de afnemende visstand lijden.
De visstand staat daarmee dus ver af van de doelen en streefbeelden die vanuit het waterbeheer, natuurbeheer en de visserij (beroeps- én sportvisserij) zijn opgesteld in het Visplan-2011.
Verandering en verbetering van de visstand voor de verschillende functies is alleen haalbaar, als we de visstand zelf centraal stellen. De visstand zelf moet daarom de basis worden voor het te voeren visserijbeleid en de daarop geënte visserij. Niet alleen voor beroepsvisserij zelf, maar ook voor de natuur, het water en de sportvisserij. Pas dan zal er een perspectief ontstaan van een IJsselmeer met voldoende vis voor natuur, visserman en sportvisser.
Water in verandering
In de felle discussies over de oorzaken van de verslechterende visstand wordt vaak vergeten dat het IJsselmeer een water in verandering is. Slechts weinigen beseffen dat als optelsom van de afsluiting in 1932, de inpolderingen, het verdwijnen van waterplantengordels, toename en het terugdringen van de eutrofiering, de visstand enorm hebben beïnvloed en dat nog steeds doen. Dat heeft niets met de KRW te maken. Ook niet met aalscholvers.
De Wet Verontreiniging Oppervlaktewateren (WVO) dateert van 1970 en was de start voor de aanpak van de eutrofiering. Deze wet is er overigens mede door druk vanuit de visserijsector gekomen. Zowel sport- als beroepsvisserij vonden elkaar in de jaren ’70 van de vorige eeuw in de strijd tegen de massale vissterftes, sterftes die het gevolg waren van de eutrofiering.
Verder wordt de visstand ook sterk beïnvloed door het verdwijnen van natuurlijke processen, zoals zoet-zoutovergangen en peildynamiek in ondiepe zones. De productie van visvoedsel en de aanwas van vis zijn daardoor sterk verminderd. De sinds 1985 teruglopende aalstand, sinds 1932 de belangrijkste pijler onder de beroepsvisserij, versterkte de negatieve trends. De teruggang in tonnen aangelande aal is zeer sterk, de teruggang in aantallen is echter ronduit dramatisch. Er is geen enkel zicht op herstel van deze unieke vissoort. Integendeel: wij voorzien met een aantal jaren het einde van de aalvisserij.
Fnuikend
De beroepsvisserij is niet hoofdschuldig aan de hierboven geschreven ontwikkelingen. Wel heeft de visserij hierop gereageerd door steeds intensiever te gaan vissen. Er moet immers brood op de plank komen. Dat is bedrijfseconomisch misschien wel begrijpelijk, maar fnuikend voor de visstand. Dat de ‘gemene weide visserij’ van het IJsselmeer hier geen goed aan doet, staat voor ons als een paal boven water.
Vanuit het overheidsbeleid is vaak geprobeerd, helaas meestal halfslachtig, sturing te geven aan het IJsselmeer en de visserij. Toch is de visserijdruk nog steeds te hoog om de visstand de kans te geven zich te herstellen. Als gevolg van de –deels onbegrepen – negatieve veranderingen in het visbestand, is de basis voor een duurzame en bedrijfseconomische gezonde visserijsector smaller geworden. Een trend die zich helaas nog steeds doorzet. De groeidoelstellingen voor de visserij moesten al eerder worden omgebogen naar reductiedoelen. Een proces dat nog niet is afgerond.
Herstel
Sportvisserij Nederland heeft niet als doel de beëindiging van de beroepsvisserij op het IJsselmeer. Wij streven herstel van de visstand na. En daarmee perspectief voor de visserij: zowel sport- als beroepsvisserij. Wij zijn daarvoor op verschillende manieren bezig met het IJsselmeer. Van VBC-werk tot een aanpak van vismigratie bij de Afsluitdijk, van kennisontwikkeling tot betrokkenheid bij het Deltaprogramma. Van onderzoek tot lobbywerk. Wij zetten daarbij ook in om een bijdrage te leveren aan een maatschappelijk verantwoorde maar ook noodzakelijke transitie van de beroepsvisserij. Zo nodig ook met een financiële bijdrage.
Wij zijn ook van mening dat het huidige visserijbeleid en het stelsel van visrecht/ vergunningen, controle en de ligging van verantwoordelijkheden dient te wijzigen. Van de beroepsvisserij verwachten wij hierbij een nuchtere kijk, zowel op de eigen situatie als op de deplorabele situatie waarin de visstand zich bevindt. Wij roepen de beroepsvissers op dit machtige en prachtige water op om haast te maken in de omvorming naar een duurzame visserij die in evenwicht is met de draagkracht van het water. Om wellicht meer in de woorden van de visserman zelf te blijven: de tijd is rijp voor een goed rentmeesterschap voor het IJsselmeer/ Markermeer.
5 voor twaalf
Wij willen de problematiek van het IIsselmeer zichtbaar maken en krachtig aanpakken. We hebben namelijk hetzelfde probleem en streven hetzelfde na: een daadwerkelijk herstel van de visstand in het IJsselmeer. Vertrouwen, overleg en samenwerking met overheden en de beroepsvisserij zijn en blijven volgens ons de beste ingrediënten. Maar er moeten wél resultaten worden geboekt. Voor de visstand in het IJsselmeer is het echt 5 voor twaalf.
Dat is de enige reden waarom Sportvisserij Nederland - helaas – heeft moeten kiezen voor bezwaarprocedures.
Lees ook: