Het is al meer dan 50 jaar bekend: het gaat niet zo goed met diverse fantastische, oer-Nederlandse vissoorten zoals zalm, zeeforel, houting, paling en steur. Één duidelijk oorzaak is de aanwezigheid van obstakels als stuwen, sluizen, gemalen en waterkrachtcentrales.
Die kunstwerken zijn speciaal gemaakt voor onze waterhuishouding, scheepvaart en de veiligheid... maar blokkeren helaas de vrije doorgang voor vissen. Ook andere soorten zoals het driedoornige stekelbaarsje, spiering en elft, kunnen alleen met grote moeite de rivieren, kanalen en beken bereiken. Dit geeft de brave dieren een ongewenste achterstand in hun ontwikkeling en voor sommige soorten is het mogelijk de nekslag.
Een zogenaamde 'knakaal': een aal die het helaas niet redde om door een waterkrachtcentrale te migreren.
Gadgets
Gelukkig doen we hier eindelijk wat aan. Herstel van zeldzame vissoorten staat hoog in het vaandel van de internationale politiek. Daarom moeten vanuit internationaal beleid de meest waardevolle wateren bereikbaar worden gemaakt voor vissen, vóór eind 2027. Technisch is dat tegenwoordig niet zo'n probleem meer. Sluizen bijvoorbeeld kunnen natuurlijk zonder problemen langer worden geopend. En op de markt zijn de laatste decennia diverse gadgets maar ook goed werkende oplossingen verschenen, om vissen te laten passeren, zonder hinder voor de scheepvaart of gevaar voor onze veiligheid.
Figuur 2: vismigratiebelemmeringen in Nederland
Dat klinkt misschien prachtig, maar hoever is Nederland gevorderd met de aanpak van die obstakels? Om het antwoord op die vraag te vinden werden in 2012 alle waterbeheerders benaderd door een team van Sportvisserij Nederland, Het Planbureau voor de Leefomgeving, Wanningen Water Consult en Linkit Consult.
Het blijkt dat er in totaal bijna 3.000 obstakels moeten worden aangepakt (Fig. 2). Per jaar worden er tot nu toe gemiddeld 50 vispassages aangelegd. Dat klinkt nog niet als heel veel, maar de laatste jaren blijkt het oplossen van vismigratieobstakels wel in een stroomversnelling te komen.
Top-5
Sommige belangrijke wateren zijn daardoor al bereikbaar. Toch valt nog veel eer te behalen voor de waterbeheerder. Bijvoorbeeld op nationaal niveau is de Nederlandse top 5 nog niet aangepakt: de Haringvlietsluizen, de sluizen van de Afsluitdijk bij Kornwerderzand en Den Oever, de sluizen en het gemaal bij IJmuiden en de sluizen van het Lauwersmeer. Het oplossen van die locaties is uiterst belangrijk om een open verbinding te creëren voor vissen tussen de Noordzee en het zoete binnenwater.
De rapportage van Nederland leeft met Vismigratie, de gegevens en de bijbehorende figuren zijn te downloaden via www.vismigratie.nl