De elrits, Phoxinus phoxinus, is een sterk scholenvormende vis. Het leven in scholen verlaagt het risico op predatie door roofvis, zoals talrijke studies hebben aangetoond.
Naast schoolvorming, is ook de produktie van “schrikstoffen” door verwonde vissen een biologisch fenomeen om predatie te verminderen.
Biologen vinden het lastig om een sluitende verklaring te vinden voor de evolutionaire ontwikkeling van de schrikstoffen. Immers, de gewonde vis die schrikstoffen afgeeft, waarschuwt wel de andere vissen in de school, maar heeft daarzelf geen voordeel (meer) van. Een vorm van altruïsme, waarbij de fitness van het individu ten koste lijkt te gaan van de fitness van de groep. Evolutionair lijkt dit daarom geen stabiel mechanisme, tenzij er toch indirect sprake is van voordeel voor de afzender van de schrikstoffen. Hiervan lijkt alleen sprake te kunnen zijn als er sprake is van nauwe familiebanden in de school. Maar zijn er aanwijzingen dat vissen in een school familie van elkaar zijn?
Om hierover meer informatie te verkrijgen, hebben Duitse wetenschappers het erfelijk materiaal van elrits-scholen uit verschillende wateren onderzocht. Daaruit bleek dat elritsen in een bepaalde school niet meer of minder aan elkaar verwant waren dan met elritsen van een andere school in een ander water. Binnen een school bestaat dus geen nauwe familierelatie.
Op zoek
Biologen moeten dus op zoek naar een andere verklaring voor het fenomeen van schrikstoffen en ander anti-predatorgedrag. Kernvraag hierbij is welk wederkerig voordeel individuen kunnen hebben van hun zgn. “opofferend” gedrag. Want voor vissen geldt een harde natuurwet: voor niets gaat alleen de zon op.
Bron: Bernhardt et.al. (2012). Are shoals of minnow Phoxinus phoxinus formed by close kin?. J. Fish. Biol. 80: 713-721.