In vrijwel alle Nederlandse wateren zijn tegenwoordig de gevolgen merkbaar van de regelmatige wegvraat van vis door aalscholvers.
Vooral in kleinere, afgesloten viswateren kan de aanwezigheid van de zwarte viseters op den duur resulteren in een eenzijdige en weinig omvangrijke visstand.
In de strijd tegen de wegvraat van vis hebben viskwekers en hengelsportverenigingen al veel creatieve oplossingen bedacht. Gebruikte methoden zijn het vergroten van de hoeveelheid beschutting in het water (waterplanten, takkenbossen), het aanbrengen van aalscholverwerende structuren (lijnen, netten) en het aanbrengen van "aalscholver-verschrikkers" zoals nep roofvogels of traditionele vogelverschrikkers.
Een alternatieve manier om de aalscholvers te weren kreeg enkele jaren geleden bekendheid vanuit de visteelt. Beweerd werd dat het plaatsen van kunststof zwarte zwanen een afschrikkende werking op aalscholvers zou hebben, voortkomend uit het territoriale gedrag dat levende zwarte zwanen zouden vertonen. In 2005 werd besloten om de geruchten over de zwarte zwanen in de praktijk te testen. In het OVB-bericht werd een oproep gedaan aan verenigingen om mee te werken aan het experiment.
Uiteindelijke werden zeven viswateren geselecteerd, variërend van klein tot groot en verdeeld over heel Nederland. De benodigde zwanen werden aan de waterkant afgeleverd en op verschillende plaatsen in het water met touw en stenen aan de bodem verankerd. Het touw werd langer gehouden dan de waterdiepte, zodat de zwanen op de wind konden bewegen.
Resultaten
Vrijwel alle zeven verenigingen waren in eerste instantie positief over de werking van de zwarte zwanen. Waargenomen werd dat de meeste aalscholvers na enkele verkennende vluchten over het water besloten om andere visgronden te zoeken. De algemene tendens was echter dat na verloop van tijd de aalscholvers hun angst voor de zwanen verloren. Hieronder volgt een opsomming van de belangrijkste resultaten van het experiment:
- Het aantal aalscholverbezoeken is na het plaatsen van de zwanen in de meeste gevallen enigszins afgenomen, vergeleken met voorgaande jaren.
- Het geheel aalscholvervrij houden van het viswater is nergens gelukt.
- In de meeste wateren leken de aalscholvers snel te wennen aan de zwanen.
- Op kleine visvijvers was de werking van de zwanen beter dan op grotere vijvers.
- Bij een grote spreiding van de zwanen over de vijver werden al snel jagende aalscholvers waargenomen.
- Wanneer de zwanen groepsgewijs in één deel van het water werden geplaatst, werd dit deel van het water door de meeste aalscholvers gemeden.
- Het regelmatig verplaatsen van de zwanen had volgens twee verenigingen een positieve invloed op de afname van de aalscholverbezoeken.
- Bij wind bewogen de zwanen een beetje heen en weer over het water en was de afschrikkende werking beduidend beter dan op windstille dagen.
Conclusie
Het experiment heeft aangetoond dat het plaatsen van kunststof zwarte zwanen op een water meestal slechts een tijdelijke aalscholver-werende maatregel is. Toch geven bijna alle medewerkende verenigingen aan dat ze de indruk hebben dat het aantal aalscholverbezoeken na het plaatsen van de zwanen minder is geworden dan in de voorgaande jaren.
Het plaatselijk aanbrengen van een groepje zwarte zwanen lijkt de meeste aalscholvers uit dat gebied te weren. Zo kan een veilige hoek in een water worden gecreëerd, zeker wanneer onder de zwanen grote takkenbossen worden afgezonken.
Uit het experiment blijkt dat bewegende zwanen meer indruk maken op aalscholvers dan stilliggende zwanen. Hier kan een creatieve vereniging wellicht iets op bedenken. Een andere optie is het aanschaffen van een paartje levende zwarte zwanen. Zoek maar eens op Marktplaats, ze zijn voor redelijke bedragen te koop!
Foto's en krantenartikelen
Door hier te klikken wordt een fotoreportage van het experiment geopend en kunt u enkele komische artikelen lezen over "vastge