Door de ongecontroleerde groei van de aantallen aalscholvers is er in Europa grote schade ontstaan aan visbestanden, viskwekerijen en cultuurlandschappen. De enige twee natuurlijke vijanden van de aalscholver zijn de mens en de zeearend.
Grote schade door aalscholver
De eerste is door beschermende wetgeving ernstig in zijn handelen beperkt, de laatste is in het midden van de vorige eeuw in Europa bijna uitgestorven.
De schade aan de visbestanden treft bijna alle landen van Europa. In Nederland houdt de aalscholver vooral huis in de kleinere wateren: poldersloten, meertjes en vennetjes. Hier heeft vooral de ruisvoorn- en snoekstand zwaar te lijden. In Oost- en Midden-Europa zijn het de forel en vlagzalmriviertjes waar de aalscholver de bestanden tot aan de rand van de ineenstorting heeft gebracht.
Waren het eerst nog de gekanaliseerde (rechtgetrokken) beken en rivieren waar deze vogel een gedekt tafeltje aantrof, tegenwoordig zijn ook de natuurlijke, meanderende en bosrijke beekjes aan de beurt. Voor de lokale economieën is het hengelsporttoerisme van groot belang en waar bijna geen vis meer is te vangen, blijven de sportvissers weg.
Ook de herstelprogramma’s van de zalm ondervinden veel schade van de aalscholver. Uit Deens onderzoek bleek dat het grootste deel van de ‘smolts’ (jonge zalmpjes) op weg naar zee in de magen van aalscholvers verdween.
Cultuurlandschappen bedreigd
De viskweek ondervindt eveneens grote schade van de aalscholver. Met name de grote karperkwekerijen in Frankrijk, Duitsland en Oost-Europa hebben zwaar onder de vraat van de aalscholvers te lijden. De kweek van consumptie-karpers vindt daar al honderden jaren hoofdzakelijk plaats in grote landoppervlaktes die onder water worden gezet. Deze kunstmatige ‘wetlands’ zijn inmiddels een deel van het Europese cultuurlandschap geworden en dienen als rustplaats voor tal van trekvogels.
Door de aalscholver zijn deze kwekerijen niet meer rendabel, vallen deze kunstmatige wetlands droog en worden voor bosbouw of landbouw in gebruik genomen.
Door het wegvallen van het aanbod van consumptie-karpers is in veel landen meer vraag naar bedreigde zeevissoorten ontstaan die van ver naar deze binnenlanden moeten worden getransporteerd.
Europees Parlement stemt voor aanpak aalscholverprobleem
Het Europese Parlement heeft op 4 december met een overgrote meerderheid (558 voor en 7 tegen) voor de pan-Europese aanpak van het aalscholverprobleem gestemd. Het rapport van Europarlementariër Heinz Kindermann (PDF), waarin het aalscholverprobleem uit de doeken wordt gedaan en waarin ook oplossingen worden aangedragen, werd als basis van die Europese aanpak aangenomen.
Enkele hoofdpunten uit het Kindermann Rapport:
- Het verkrijgen van meer gegevens over de aalscholverpopulatie (omvang en opbouw) in Europa;
- Een jaarlijks ververste database met gegevens over ontwikkeling, omvang en geografische verspreiding van de aalscholverpopulaties in Europa;
- De Europese Commissie moet een werkgroep instellen die binnen een jaar een kosten/baten analyse moet maken van mogelijke beheersacties op het niveau van lidstaten;
- De Europese Commissie moet in diverse stadia een concept-beheerplan voor de Europese aalscholverpopulatie opstellen;
- De Europese Commissie moet alle wettelijke instrumenten die haar ter beschikking staan aanwenden om de negatieve effecten van de aalscholverpopulaties op visserij en viskwekerijen te beperken en oplossingen voor het aalscholverprobleem aandragen;
- Voor onderzoek en het verkrijgen van gegevens moeten de Europese Commissie en de lidstaten voldoende fondsen ter beschikking stellen.
Lobbywerk van de EAA
Dankzij intensief lobbywerk van de European Anglers Alliance (EAA) is na raadpleging in de Europese Commissie besloten om het rapport van de EU-afgevaardigde Heinz Kindermann in het Europese Parlement in stemming te brengen. Dit rapport was in nauwe samenwerking met de EAA samengesteld en ging over een gezamenlijke Europese aanpak van het aalscholverprobleem. Het advies van de Europese Commissie luidde om voor het rapport van Kindermann te stemmen en meestal wordt een advies van de EC door het Europese Parlement opgevolgd. Sportvisserij Nederland is een belangrijk lid van de EAA en heeft de lobby van de EAA dan ook ondersteund.