Slechts 2% uitgezette smolts in de Maas bereikt de Noordzee

9041
25 mrt 2013

Teveel obstakels hinderen vismigratie in de Maas. Het uitzetten van smolts in de Maas om de zalm te herintroduceren blijkt onvoldoende effect te sorteren. Stuwen, waterkrachtcentrales, sluizen en het ontbreken van een geleidelijke zoet-zoutovergang zorgen ervoor dat er vrijwel geen volwassen zalm terugkeren naar de bovenstroom van de rivier.

Foto: Van de uitgezette smolts wist slechts zo’n 2% de zee te bereiken om daar volwassen te worden.

Dat is de uitkomst van een twee jaar durend onderzoek naar de overleving van uitgezette jonge zalmpjes in het riviersysteem van de Maas. In 2010 en 2011 werden ieder jaar honderd smolts voorzien van een transponder en uitgezet in de Roer. De visjes werden in maart losgelaten, zodat de uitzetting tegelijk plaatsvond met het begin van de natuurlijke smolttrek.

Dankzij de transponders konden de smolts worden gevolgd op hun weg naar de Noordzee. Zo werd het ook mogelijk om de mogelijke knelpunten die ze onderweg tegenkomen in kaart te brengen.

Hoge sterfte

Het 223 km lange traject van de Roer naar de Noordzee was verdeeld in vier stukken met ieder verschillende karakteristieken: de zijrivier Roer, de verstuwde Maas, de vrij stromende Maas en het estuarium Hollands Diep en Haringvliet. De sterftecijfers verschilden aanzienlijk per deel van het traject. In de vrij stromende Maas waren deze relatief laag (10% in 2010 en 25 % in 2011).


Bij de dichte Haringvlietsluizen raakten de smolts de weg kwijt en vond een hoge sterfte onder de jonge zalmen plaats.

In de Roer (44 en 45%), het verstuwde gedeelte van de rivier (46 en 49 %) en het estuarium (89 en 90 %) waren de sterftecijfers hoog. Uiteindelijk bereikte in 2010 en 2011 respectievelijk slechts 2% en 3% van de jonge zalmpjes de Noordzee.

Aalscholvers

Voor de sterfte van smolts in de Roer is er een aanwijsbare oorzaak gevonden. Zo werden in september 2010 vier transponders aangetroffen in nesten van aalscholvers in de nabijheid van de Roer. Veldonderzoek met trackers leverde verder geen bewijs op van predatie door roofvis. Voor de sterfte in 2011 zijn geen directe oorzaken aan te wijzen. Mogelijk
dat predatie door aalscholvers hier ook een rol speelt.

Vistrap werkt niet

In het gedeelte van de Maas met stuwen blijkt dat de vistrappen stroomafwaarts niet werken. Zowel in 2010 als 2011 maakte slechts één smolt gebruik van een vistrap. Bij de waterkrachtcentrale nabij Lith passeerden de meeste jonge zalmpjes via de turbine van de centrale – al dan niet gehavend.

Het viel daarbij ook op dat in 2011 veel smolts voor de ingang van de turbine bleven hangen tijdens lage waterafvoer van de Maas, wat ze extra kwetsbaar maakt voor predatie. Zoals aangegeven is de sterfte in de vrij stromende Maas een stuk lager.

De weg kwijt

De hoogste sterfte vond plaats in het Hollands Diep en Haringvliet. De meeste smolts kwamen hier terecht – een kleine minderheid van 4% en 3% nam de ‘moeilijke’ route via de Rotterdamse haven – aangezien dit de meest logische route richting zee is.

Wat opviel is dat de smolts hier de weg kwijt raakten en zoekgedrag gingen vertonen. De oorzaken hiervoor zijn het dichthouden van de sluizen van de Haringvlietdam plus het ontbreken van een geleidelijke zoet-zoutovergang, getijdenbeweging en de bijbehorende lokstroom naar zee.

Te veel obstakels

Uit het onderzoek blijkt dat herintroductie van de Atlantische zalm in de Maas onlosmakelijk verbonden is met de aanpak van obstakels zoals de waterkrachtcentrale in de Maas bij Lith en de Haringvlietdam. Met een overlevingspercentage van circa 2% is het uitgesloten dat er voldoende jonge vissen de zee bereiken om na een aantal jaren via dezelfde moeilijk begaanbare route weer terug te keren naar de bovenloop van de Maas om voor nageslacht te zorgen. Een zichzelf in stand houdende zalmpopulatie in de Maas is alleen mogelijk als de migratieknelpunten worden aangepakt.

-> Lees hier het volledige (Engelstalige) artikel op Springer Link.

Bron: Hét Visblad april 2013

Er zijn geen gerelateerde berichten.

Om u de beste gebruikservaring te kunnen bieden, gebruiken wij cookies. Voor meer inhoudelijke informatie en het onderscheid die wij hier in maken, verwijzen wij u door naar ons. cookiebeleid.