Vissterfte

Sterfte is een natuurlijk en noodzakelijk verschijnsel. Veel vissoorten hebben grote aantallen nakomelingen, waarvan een aanzienlijk deel voortijdig sterft. Deze sterfte is noodzakelijk voor het ecologisch evenwicht en de overleving van de betreffende soort. Vissterfte is dus niet noodzakelijk reden tot bezorgdheid.

Bij onnatuurlijke sterfte kan er sprake zijn van vergiftiging, bacteriën, virussen, parasieten of watervervuiling. Ook kan vissterfte het gevolg zijn van beschadiging door gemalen of waterkrachtcentrales of als gevolg van onderhoudswerkzaamheden aan een viswater. Meestal treedt acute vissterfte echter op als gevolg van zuurstofgebrek. 

De zomer van 2018 was in Nederland zó heet en droog dat de waterstand in veel wateren – vooral in beken en weteringen in het oosten van het land – extreem daalde en diverse wateren droog kwamen te staan. De vis blijft dan achter in ondiepe, zuurstofarme poeltjes. Met name kwetsbare vissen als de beekprik, elrits, beekdonderpad en rivierdonderpad werden slachtoffer van deze droogte, maar ook onder typische ‘sportvissoorten’ als snoek, karper en brasem was de sterfte in veel wateren met droogstand aanzienlijk. 

Gebruik makend van de ervaringen en samenwerking met HF Midden Nederland heeft de Rijksoverheid in augustus 2019 via de online Helpdesk water een checklist droogte en vis online gepubliceerd. Deze checklist, bedoeld voor waterbeherende instanties zoals de waterschappen, is ook onderaan deze pagina te downloaden.

Om klimaat-gerelateerde problemen voor vis breder aan te kaarten én oplossingen aan te leveren, ontwikkelde Sportvisserij Nederland een Droogtefolder. Dit document - dat primair gericht is aan medewerkers en bestuurders van gemeenten, waterschappen en Rijkswaterstaat - bevat diverse aanbevelingen om problemen met droogte te voorkomen en op te lossen. Kort gezegd vraagt dit om een ander waterbeheer in Nederland, waarbij we water langer vasthouden zodat er in tijden van droogte voldoende water beschikbaar is. Ook bij de inrichting van wateren is (beter) rekening te houden met vis.

Zie je zelf vissen in nood in drooggevallen wateren of bijvoorbeeld door een tekort aan zuurstof in het water? Twijfel dan niet en meld dit bij het waterschap (ga naar https://meldpuntwater.nl), je hengelsportfederatie of hengelsportvereniging! 

Vaak komen sportvissers bij dreigende vissterfte in actie en is er in 2018 op verschillende plaatsen in Nederland meegeholpen met het verplaatsen van vissen uit drooggevallen wateren. Wil je hier ook aan bijdragen? Meld je dan aan bij je hengelsportvereniging of je hengelsportfederatie als vrijwilliger.

Je kunt in een situatie waar veel vis in nood is al snel met de beste bedoelingen de verkeerde beslissingen nemen en de sterfte juist verergeren, zieke vissen in een gezond water overzetten of je eigen veiligheid in gevaar brengen. Het best kun je je bij je eigen hengelsportvereniging en/of je eigen hengelsportfederatie aanmelden als vrijwilliger. Zij coördineren reddingsacties, zij hebben de nodige kennis in huis en beschikken vaak over de nodige materialen om dit zo goed mogelijk te doen.

Voor uitgebreide achtergrondinformatie kun je de informatiemap voor calamiteitenteams hier downloaden (PDF). 

Verder kun je een presentatie over oorzaken van vissterfte (en karpersterfte) hier downloaden (PDF).

Een presentatie over de aanpak van Hengelsportfederatie Midden-Nederland i.s.m. Waterschap Rijn & IJssel vind je hier (PDF).

De door de Rijksoverheid in 2019 gepubliceerde 'Checklist droogte en vis' kun je hier downloaden (PDF).