Karper in Nederland

17 apr 2015

Het sportvissen op karper is in Nederland zeer populair. Het is een gewilde vis om te vangen. Met een penhengel lopend langs de waterkant of een weekend lang in een tentje op zoek naar de echt ‘grote jongens’ Voor de sportvisserij is de karper een van de belangrijkste vissoorten in het binnenwater.

Drie- tot vierhonderdduizend sportvissers vissen op karper en voor tienduizenden is karpervissen anno 2014 ‘a way of life’. Het karpervissen zorgt voor een economische omzet van 100 miljoen euro op jaarbasis en 800 mensjaren werkgelegenheid.

Weerstand

Voor een goed karperbestand is een gericht beheer en soms uitzet van vis noodzakelijk. Veel waterbeheerders staan in de huidige tijd van de Kaderrichtlijn Water echter negatief en heel terughoudend ten opzichte van de uitzet van karper. Men vraagt zich af of de vis inheems is of een exoot, vreest verdringing van andere vissoorten en een negatief effect door bodemwoeling op de waterkwaliteit (vertroebeling) en de groei van waterplanten.

Steeds meer hengelsportorganisaties ontmoeten bij het visstand- en visserijbeheer dan ook een grote weerstand ten aanzien van hun inspanningen om een aantrekkelijk karperbestand te realiseren en/of te handhaven.

Inventarisatie wetenschappelijk onderzoek

Voor Sportvisserij Nederland was dit de reden om zo veel mogelijk van de aanwezige wetenschappelijke kennis over karper te verzamelen en te verspreiden. Wereldwijd is hiertoe onderzoek geraadpleegd. Dit resulteerde in het rapport ‘Karper in Nederland’, ruim 200 pagina’s dik met verwijzing naar honderden wetenschappelijke onderzoeken. Het rapport wordt ruim digitaal verspreid binnen de sportvisserij, overheden en water- en natuurbeheerders, adviesbureau’s en onderzoeksinstituten.

Ingegaan wordt op de historie en verspreiding van karper, kweek en uitzettingen in Nederland, de invloed van karper op waterkwaliteit, ecosysteem en de Kaderrichtlijn Water, sportvisserij en karper en het beheer van karper. Het volledige rapport, verdeeld in 5 hoofdstukken:

    0. Voorwoord, inleiding, samenvatting, inhoudsopgave (pdf)
    1. Karper: historie en verspreiding (pdf)
    2. Teelt van karper en karperuitzettingen in Nederland 1850-2014 (pdf)
    3. Karper: waterkwaliteit, ecosysteem en Kaderrichtlijn Water (pdf)
    4. Sportvisserij en karper (pdf)
    5. Beheer van karper (pdf)

    Resultaten

    Geïntegreerd

    Uit de onderzoeken kan worden geconcludeerd dat de karper in Nederland als een inheemse vis kan worden gezien. De kolonisatie via een natuurlijk proces vanuit het vanuit het Rijnstroomgebied in de Middeleeuwen is aannemelijk, mogelijk ondersteund door het toen aanwezige ‘klimaatoptimum’. De mogelijkheid dat al vroeg in het domesticatieproces ook gekweekte exemplaren zich hebben kunnen vermengen met het natuurlijke bestand is niet uit te sluiten. Kweek, uitzettingen en ‘ontsnappingen’ en van daaruit mogelijke verwildering van gekweekte individuen, zijn waarschijnlijk een parallel spoor waarmee de karper haar leefgebied met behulp van de mens heeft uitgebreid.


    In het rapport ‘Karper in Nederland’ komt ook de karperkweek uitgebreid aan de orde.

    Gematigd

    De karper heeft vanuit de biologische eigenschappen van de soort een groot aanpassingsvermogen. Zij kan daarmee een breed spectrum aan habitats en watertypen bewonen en heeft een daarop gerichte levensstrategie. In sommige omstandigheden kan de karper ook een dominante positie in de visgemeenschap innemen. Een groeiend aantal wetenschappelijke rapporten en artikelen uit overwegend de Verenigde Staten en Australië wijst daarbij op de ongewenste impact van karper (introducties).

    In hoge dichtheden (aantal/biomassa/biologische productie) heeft de soort impact op het ecosysteem waarin de vis leeft, de waterkwaliteit en de leefmogelijkheden van andere vissoorten. Hoge dichtheden komen voort uit een hoge natuurlijke rekrutering en productie.

    In de Nederlandse omstandigheden -in feite in geheel West-Europa- komt volgens onderzoek een dergelijke voortplanting en groei van het bestand nagenoeg niet voor. De klimatologische en fysisch-chemische omstandigheden zijn hiervoor meestal onvoldoende geschikt en er is de nodige predatie. Alleen in enkele brakke wateren (kreken) en polders met een hoog chloride gehalte kan in natuurlijke situaties een dicht karperbestand voorkomen, omdat de snoek als predator ontbreekt.

    Omdat in Nederland de natuurlijke aanwas meestal (zeer) laag is, wordt de karper door de visrechthebbende uitgezet als maatregel om voor de sportvisserij aantrekkelijke mogelijkheden te creëren.


    Karperuitzet

    Bodem

    De karper zoekt -net als sommige andere vissoorten- een deel van zijn voedsel in de bodem. Afhankelijk van het aantal vissen zorgt dit volgens de onderzoeken voor een zekere mate van woeling van de waterbodem en daarmee beïnvloeding van de helderheid van het water en de groei van waterplanten (KRW-doelen). Ook de aanwezigheid van andere vissen, krabben, kreeften, tubifex, scheepvaart, recreatievaart, windwerking e.d. speelt hierbij een rol.

    Om te voorkomen dat de karper een ongewenste invloed heeft op de helderheid van het water, de groei van waterplanten en eventuele leefmogelijkheden voor andere vissoorten, is een planmatig en verantwoord visserijbeheer noodzakelijk.

    Waterkwaliteit en welzijn

    De nutriëntenbijdrage (P) uit lokaas lijkt volgens onderzoek voor de meeste wateren onder de 1% te liggen en is daarmee marginaal van invloed op de waterkwaliteit.

    De karper is een sterke vis en de overleving in de praktijk van ‘catch-and-release’ blijkt volgens onderzoek bij een goede behandeling van de gevangen vis bij de 100% te liggen.

    Standpunten karperbeleid Sportvisserij Nederland

    Gebaseerd op de inventarisatie van wetenschappelijke studies staat Sportvisserij Nederland inzake karper voor de volgende punten:

    Planmatig en verantwoord

    1) Uitzet van vis moet binnen een planmatig visstandbeheer plaatsvinden en verantwoord zijn ter zake van het waterbeheer, de functies van het water en de wensen vanuit de sportvisserij. Dit geldt ook wat betreft de karper. Planmatig betekent de cyclus van inventariseren, analyseren, beheren, en weer inventariseren (monitoren). Sportvissers en hengelsportorganisaties dienen dit zo goed mogelijk invulling te geven en waar gewenst kort te sluiten met de verantwoordelijke waterbeheerder.

    Helder plantenrijk water

    2) Bij heldere plantenrijke wateren heeft een biomassa karper van minder dan 100 kg per hectare -welke is samengesteld uit grotere, laag productieve dieren (leeftijdsklasse 4 jaar en ouder)- een nihil tot zeer beperkt effect op het ecosysteem en in het bijzonder de vegetatie.

    Echter, in een situatie waarbij de biomassa wordt ingenomen door kleine, hoog productieve dieren (circa 1-2 kg per stuk), kunnen er door het dan relatief grote aantal karpers (50-100 vissen per hectare) wel negatieve effecten worden verwacht. Deze impact kan vervolgens in de tijd worden versterkt door groei, competitie, productie en een eindbiomassa die dan, afhankelijk van het dragend vermogen, ver boven de 100 kg/ha zal uitstijgen.

    Vanuit extra voorzorg wordt voor heldere plantenrijke wateren een biomassa van 80 kg karper per hectare geadviseerd (grotere, laag productieve dieren).

    Grote, troebele wateren

    3) In grote troebele kunstmatige wateren (rivieren, kanalen, stedelijk gebied) kan volgens onderzoeken zonder probleem een enkele malen groter bestand karper aanwezig zijn. In de praktijk zal dit echter niet voorkomen en met uitzet is dit gezien de kosten nooit te realiseren. In speciale karpervijvers is een bestand van 200 tot 600 kg per hectare goed mogelijk.

    KRW-maatlat

    4) De KRW-maatlat inzake karper behoeft herziening. Zij is onvoldoende onderbouwd en slechts gebaseerd op twee voor Nederland niet representatieve onderzoeken, waarvan één uit Argentinië. Daarnaast is de maatlat ongenuanceerd en worden brasem en karper op één hoop gegooid en als één op één uitwisselbaar gezien. Dit is niet gefundeerd door onderzoek. Het verschil in status voor karper in stilstaande en stromende wateren binnen de KRW roept veel vragen op.

    Ziekten

    5) Onder karpers kunnen zich gevreesde ziekten voordoen (o.a. KHV en KSD) die leiden tot sterfte van grote delen van het karperbestand. Voorzichtigheid is derhalve geboden. Om eventuele uitbreiding / verspreiding tegen te gaan dienen sportvissers de gevangen vis in hetzelfde water terug te zetten. Ongebreidelde uitzet van pootvis is ook niet aan te raden en de vraag is of gekweekte vis niet van een keurmerk moet worden voorzien.

    Lees ook:

      0. Voorwoord, inleiding, samenvatting, inhoudsopgave  (pdf)
      1. Karper: historie en verspreiding (pdf)
      2. Teelt van karper en karperuitzettingen in Nederland 1850-2014 (pdf)
      3. Karper: waterkwaliteit, ecosysteem en Kaderrichtlijn Water (pdf)
      4. Sportvisserij en karper (pdf)
      5. Beheer van karper (pdf)

      Gerelateerde berichten
           05 jun 2023 Bijzondere terugmelding karper 3135 Op 6 mei viste Michel Gorter met zijn vismaat op karper langs het Noord-Willemskanaal tussen Groningen en Assen. Ze wisten drie mooie karpers te vangen. De zwaarste karper verkeerde in blakende conditie, maar had een klein aangroeisel naast de rugvin.      19 jan 2023 Biesbosch-karper gevangen in IJsselmeer 3818 Een spiegelkarper die in 2017 in de Biesbosch is uitgezet, werd eind vorig jaar gevangen op het IJsselmeer door Pascal Philippi. Van het uitzetpunt tot de vangstlocatie heeft deze vis via de meest waarschijnlijke zwemroute maar liefst 235 kilometer afgelegd.      12 okt 2022 Test 4 Test      02 sep 2022 Carp Rotterdam: Nieuwe beurs op 15 & 16 oktober 3410 Op zaterdag 15 en zondag 16 oktober vindt de eerste editie van de nieuwe karperbeurs Carp Rotterdam plaats. In de Van Nelle Fabriek worden de bezoekers twee dagen lang getrakteerd op 12.000 m² karperplezier.      07 jul 2022 MijnVISmaat foto van de maand: karper 2058 Vince Ruiter (6) uit Raalte doet niets liever dan vissen. Gelukkig ligt er veel goed woonwijk is daarvan het bewijs. viswater om hoek. De grote karpers die hij samen met zijn vader in de vijver vlakbij huis zag zwemmen trokken de aandacht – en een daarvan uiteindelijk ook (kortstondig) aan het kortste eind.      15 mrt 2022 Magazine: SKP GHV 1422 Vanwege het 15-jarige bestaan van het Haagse SpiegelKarperProject heeft HSV GHV / Groene Hart een uniek en eenmalig glossy magazine uitgebracht: ‘SKP GHV’. In dit 100 pagina’s tellende blad komen de mensen aan het woord die betrokken zijn bij dit omvangrijke karperuitzetproject.      11 mrt 2022 Visuitzet MidWest Nederland 2773 Sportvisserij MidWest Nederland heeft de afgelopen periode op diverse plekken vis uitgezet. Zo zijn in de Hoge vaart, het Valleikanaal en de Eem karpers uitgezet en is recreatieplas het Geestmerambacht een flink aantal bruine forellen rijker.      01 dec 2021 Karperuitzet Friese boezem en VISparels 4154 Afgelopen zaterdag zijn er wederom een fraai aantal (spiegel)karpers uitgezet in de Friese boezem en in enkele VISparels en andere afgesloten wateren. De uitzet van de vissen is een onderdeel van het Spiegelkarperproject Friese Boezem van Sportvisserij Fryslân.      13 jul 2021 Update verhuizing karpers Oostvaardersplassen 3938 Het overzetten van de karpers in de Oostvaardersplassen naar het Markermeer is de laatste maanden gestaag verder gegaan. Sinds de start van de ‘verhuizing’ in december 2019 is er al ruim 107.000 kilo karper gevangen en overgezet naar het Markermeer. Reden voor deze verhuizing is de stapsgewijze verlaging van het waterpeil van de Oostvaardersplassen ten behoeve van natuurherstel. Hierdoor blijft er op termijn te weinig water over voor de aanwezige karpers.      12 jul 2021 Wist je dat: karperpaai op open water 2660 Karpers staan bekend om hun ruige paaispel, waarbij ze de ondieptes van het water tot schuim spetteren. Ondiep water is echter geen vereiste voor karper om te paaien. Zo werd bijgaande, unieke dronefoto begin juni gemaakt bij een 40 hectare grote zandwinplas. Daar paaide de karper niet alleen in de oeverzone, maar ook verder uit de kant – waar het zeker twee meter diep was – gingen de vissen tekeer!      05 feb 2021 Spiegelkarpers melden - Matching Community 3987 Vang je als sportvisser een spiegelkarper op open water? Meld deze dan bij de Matching Community van de Belangenvereniging Verantwoord Karperbeheer (BVK). Zij kijken dan of het mogelijk is om je vangst te matchen en kunnen je bij herkenning van de vis interessante informatie sturen over diens historie.      09 jul 2020 Verhuizing karpers Oostvaardersplassen vordert: 38 ton overgezet 3584 Het overzetten van karpers van de Oostvaardersplassen naar het Markermeer vordert gestaag. Inmiddels is al 38 ton gevangen en overgezet. Reden voor de verhuizing is de stapsgewijze verlaging van het waterpeil gedurende de komende jaren, waardoor op termijn te weinig water overblijft voor het grote bestand aan karper. Sportvisserij Nederland pleitte daarom voor deze overzetting.      02 apr 2020 22 ton karper verhuisd 10852 Op initiatief van Sportvisserij Nederland is 22 ton karper uit de Oostvaardersplassen overgezet naar het Markermeer. Deze verhuizing houdt verband met de komende verlaging van het waterpeil wat een groter en vitaler rietmoeras moet creëren.      20 jun 2019 'Stalkend' op karper in VISblad TV 12865 In de nieuwe VISblad TV gaat redacteur Robert de Wilt samen met zijn trouwe vismaat Ties Ittmann ‘stalkend’ achter de karper aan. Ultralicht bepakt – met alleen een penhengel, landingsnet, onthaakmat en een rugzakje met basismateriaal, aas en proviand – sluipen ze midden in het Groene Hart langs de ruig begroeide oevers van een uitgebreid polderstelsel.      29 mrt 2018 Migratieonderzoek 70 karpers Markermeer 10636 Sportvisserij Nederland is in maart gestart met een onderzoek naar het verspreidingsgedrag van in het Markermeer uitgezette karpers. Vanuit de Oostvaardersplassen zijn zeventig karpers overgeplaatst naar dit water, waarna hun migratiegedrag wordt onderzocht.      02 mrt 2018 Karperuitzet in de scheepvaartkanalen van Groningen Drenthe 6291 Op zaterdag 3 maart zet de Hengelsportfederatie Groningen Drenthe eindelijk weer karpers uit in de scheepvaartkanalen in Groningen en Drenthe. Het officiële persmoment is om 10:30 uur aan de Albert Harkemaweg te Steentil (Aduarderdiep, zie kaartje). Hier zal Carla Alma, lid van het dagelijks bestuur van waterschap Noorderzijlvest, de eerste karpers de vrijheid geven.      26 jan 2018 Vis terugzetten, niet overzetten 7657 Het overzetten van vis naar een ander water door sportvissers is een praktijk die verboden is. Dit kan namelijk grote nadelige gevolgen hebben voor de bestaande vispopulatie, de overgezette vis en het dupeert andere sportvissers.      27 okt 2017 'Karperpaspoort' Noord-Willemskanaal 7260 Het spiegelkarperonderzoek in het Noord-Willemskanaal is afgerond. Twee jaar lang zijn 71 gezenderde karpers gevolgd door onderzoekers van Sportvisserij Nederland. De resultaten zijn onlangs verwerkt in een ‘reispaspoort’ voor iedere vis.      29 sep 2017 Vijfde editie internationaal terugmeldweekend spiegelkarpers 4416 De BVK (Belangenvereniging Verantwoord Karperbeheer) organiseert samen met verschillende Spiegelkarperprojecten uit Nederland en België alweer voor de vijfde keer een internationale SKP-wedstrijd in open water. De wedstrijd vindt plaats van vrijdagavond 29 september tot en met zondagavond 1 oktober. Het doel is het stimuleren van het terugmelden van uitgezette spiegelkarpers.      15 sep 2017 Meer karper in Twentekanaal: SKP-project krijgt vervolg 6115 De KSN regio Oost gaat komende winter weer karpers uitzetten op het Twentekanaal. Begin september heeft Rijkswaterstaat toestemming verleend om het in 2011 gestarte Spiegelkarperproject met vijf jaar te verlengen tot 2021.      22 jun 2017 Automatisch spiegelkarpers matchen 4499 Binnen de projectgroep SpiegelKarperProject-monitoring wordt momenteel onderzocht of het mogelijk is om terugvangsten automatisch te matchen aan uitgezette spiegelkarpers.      16 feb 2017 'Amsterdamse' spiegelkarper zwemt naar het Haringvliet 6607 Met een naam als ‘de Vluchteling’ heb je meteen aandacht. Onze vluchteling heeft echter geen oorlog nodig gehad om andere oorden op te zoeken. En heeft al helemaal niet te dealen met vijandige reacties in het vluchtoord. Sterker, karpers met een rijke reisgeschiedenis worden door riviervissers in de armen gesloten en vertroeteld met namen en lofzangen.      07 sep 2016 Voorlichtingsavonden karpervisvijvers 8231 Commerciële karpervisvijvers zijn hot. Ook hengelsportverenigingen kunnen een eigen vijver als karpervisvijver inrichten. Om ze daarbij te ondersteunen organiseert Sportvisserij Nederland door het hele land voorlichtingsavonden over dit onderwerp.      08 jul 2016 Update spiegelkarpers Noord-Willemskanaal 8542 In februari 2015 en 2016 zijn in totaal 480 gemerkte spiegelkarpers uitgezet op het Noord-Willemskanaal. Inmiddels zijn we anderhalf jaar verder na de eerste uitzet en rijst de vraag: Hoe is het met de karpers en wat zijn de eerste onderzoeksresultaten? In dit bericht een aantal opvallende terugvangsten en ontwikkelingen.      07 jul 2016 Verantwoord karper uitzetten met nieuwe richtlijnen 13761 Op woensdag 6 juli hebben Rijkswaterstaat, de Unie van Waterschappen en Sportvisserij Nederland hun handtekening gezet onder de ‘Richtlijnen voor uitzet van karper’. Daarmee komt er een landelijke aanpak voor de beoordeling van het uitzetten van karper.      12 dec 2014 Geslaagde uitzetting spiegelkarpers in Houten (video) 10361 Waterschap, gemeente en AUHV werken samen. Afgelopen vrijdag 5 december heeft de Algemene Utrechtse Hengelaars Vereniging (AUHV) een partij spiegelkarpers uitgezet in het water van de Biezenvelden in Houten. Al eerder vond een uitzetting plaats van enkele schubkarpers en een partij zeelt.      21 okt 2014 Karper in Nederland: historie en herkomst 10632 Dit (uitgebreide) artikel verscheen eerder in Visionair 33, oktober 2014. Algemeen wordt aangenomen dat de karper in de middeleeuwen via uitzetting door monniken in ons land terecht is gekomen. Toch bestaan er ook aanwijzingen dat deze veelbesproken vissoort vanuit de Kaspische Zee op eigen kracht ons land heeft bereikt.      23 sep 2014 Alles over de karper en karperbeheer (rapport) 10733 Drie- tot vierhonderdduizend sportvissers vissen op karper en voor tienduizenden is karpervissen anno 2014 ‘a way of life’. Het karpervissen zorgt voor een economische omzet van 100 miljoen euro op jaarbasis en 800 mensjaren werkgelegenheid. Voor een goed karperbestand is een gericht beheer en soms uitzet van vis noodzakelijk.      10 sep 2014 Gezamenlijke karperuitzet 7906 De Algemene Utrechtse Hengelaars Vereniging (AUHV) en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR ) zullen nog dit jaar gezamenlijk vis uitzetten in de Biezenvelden in Houten. Het gaat hierbij om een hersteluitzet naar aanleiding van een forse vissterfte die in 2012 plaatsvond.      09 okt 2013 Karper: troetelkind met gebruiksaanwijzing 9031 De karper is een veelbesproken vissoort. Zowel vanuit de sportvisserij als vanuit het water- en natuurbeheer vraagt én krijgt Cyprinus carpio de aandacht. Als basis voor een verantwoord karperbeheer is recent een stevig literatuuronderzoek uitgevoerd.      22 jul 2013 Oproep: koop geen karper afkomstig uit Nederlands viswater 10454 (Bron: deksn.nl) In ons streven om naast de reeds bestaande terugzetverplichting van alle gevangen karper door sportvissers ook te komen tot een algehele terugzetverplichting van alle door beroepsvissers gevangen karper, heeft De KSN een volgende stap gezet.      21 mei 2013 Spiegelkarper versus schubkarper: een knorrende maag maakt minder voorzichtig 11966 Duitse onderzoekers voerden proeven uit naar de vangbaarheid en het gedrag van karper in aquaria en kleine vijvers. In de vijvers werd in een periode van 20 dagen 32% van de schubkarpers gevangen, tegen 55% van de spiegelkarpers.

      Om u de beste gebruikservaring te kunnen bieden, gebruiken wij cookies. Voor meer inhoudelijke informatie en het onderscheid die wij hier in maken, verwijzen wij u door naar ons. cookiebeleid.